Nghiên cứu khoa học về: Tính hoài nghi nghề nghiệp của kiểm toán viên

Phần I Các khoản ưu đãi dành cho kiểm toán viên và thời gian thực hiện cuộc kiểm toán

Giới thiệu

Vào tháng 9 năm 2015, Hội đồng chuẩn mực quốc tế về kiểm toán và dịch vụ đảm bảo (IAASB) và Nhóm nghiên cứu đã đồng ý tiến hành một Dự án nghiên cứu khoa học về Tính hoài nghi nghề nghiệp của kiểm toán viên từ năm 2013 đến năm 2015. Công trình này được xem là một tài liệu nghiên cứu về tính hoài nghi nghề nghiệp của kiểm toán viên kế thừa từ các kết quả nghiên cứu trước đây của Nelson (2009) và Hurtt & Cộng sự (2013).

Nghiên cứu này là một phần của dự án IAASB về cách thức xử lý hiệu quả hơn các vấn đề liên quan đến Tính hoài nghi nghề nghiệp của KTV. Nội dung nghiên cứu bao gồm 3 phần: tóm tắt các vấn đề được nghiên cứu có liên quan đến Tính hoài nghi nghề nghiệp, một bài thuyết trình về các vấn đề trọng yếu qua quan sát thực tế của IAASB tại cuộc họp tháng 12/ 2015, và một bản tóm tắt của dự án. Bản tóm tắt đầy đủ và các tài liệu liên quan có thể được tìm thấy trên trang web IAASB’s December 2015 Meeting Page.

Sau đây là Phần I trong chuỗi 3 phần của nội dung nghiên cứu. Phần II và Phần III sẽ được công bố sớm (VACPA sẽ sớm cập nhật nội dung. Xin Quý vị độc giả đón xem).

Các khuyến khích dành cho kiểm toán viên

Các khoản ưu đãi/khuyến khích dành cho KTV đóng vai trò quan trọng ảnh hưởng đến cách cư xử của họ. Hai nghiên cứu gần đây đã xem xét mối liên hệ giữa Đánh giá rủi ro và Tính hoài nghi nghề nghiệp của KTV. Brazel & cộng sự (2015) cho thấy rằng KTV cao cấp đánh giá nhân viên dựa trên kết quả sự hoài nghi của họ. Nếu một KTV thận trọng, có hoài nghi nghề nghiệp phát hiện được sai sót, thì KTV đó sẽ được khen thưởng. Nếu như có một lý do chính đáng cho thấy rằng các số liệu, chứng từ không khớp với nhau trong khi đó KTV không phát hiện được các sai sót trọng yếu thì KTV đó sẽ bị phạt (đánh giá rủi ro trọng yếu thấp hơn mức độ thực tế của nó). Nghiên cứu này cho thấy "hiệu quả tác động" tồn tại ngay cả trong điều kiện kiểm toán cao cấp "có liên quan" trong suốt quá trình đánh giá tính hoài nghi nghề nghiệp, và ngay cả khi người đánh giá có quyền tham gia vào các xét đoán cần có sự hoài nghi nghề nghiệp.

Qua một cuộc khảo sát các KTV, Westermann & cộng sự (2015) đã nỗ lực để xác định các áp lực là nguyên nhân làm tăng hoặc giảm mức độ hoài nghi nghề nghiệp kiểm toán trong thực tế. Nghiên cứu cho thấy rằng trường hợp KTV phải chịu trách nhiệm giải trình về chất lượng (Ủy ban giám sát công ty đại chúng-UBCK Hoa Kỳ-PCAOB kiểm tra chất lượng và soát xét giấy tờ làm việc của KTV) sẽ làm tăng sự hoài nghi nghề nghiệp và các trường hợp vì lợi nhuận (áp lực thời gian thực hiện cuộc kiểm toán và việc trình bày chi tiết hồ sơ kiểm toán) làm giảm sự hoài nghi nghề nghiệp. Tóm lại, kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng tác động đếnthái độ hoài nghi nghề nghiệp KTV phụ thuộc vào các nguyên nhân gây áp lực.

Các quan sát chính:

• Việc đánh giá thái độ hoài nghi nghề nghiệp có thể phụ thuộc nhiều vào kết quả hơn là quá trình. Nghiên cứu dựa vào việc đánh giá thái độ hoài nghi nghề nghiệp phải kiểm tra hệ thống kiểm soát chất lượng của công ty kiểm toán.
• Trách nhiệm giải trình hay áp lực cùng với một cuộc kiểm tra trong tương lai có thể làm gia tăng thái độ hoài nghi nghề nghiệp của KTV, trừ khi mối quan tâm quá đáng về việc trình bày chi tiết hồ sơ kiểm toán để đối phó với các thanh tra viên.

Thời gian dành cho cuộc kiểm toán

Vận dụng đúng đắn sự hoài nghi nghề nghiệp là một quá trình nhận thức khắt khe và tốn thời gian. Hai công trình đang nghiên cứu khối lượng công việc của KTV ảnh hưởng đến sự vận dụng tính hoài nghi nghề nghiệp như thế nào.

Brazel & cộng sự (2015) chỉ ra rằng áp lực thời gian và khối lượng công việc ảnh hưởng đến thái độ hoài nghi nghề nghiệp. Nghiên cứu của họ rằng nếu Ủy ban chứng khoán Hoa Kỳ trong những năm 2000 yêu cầu về nộp Báo cáo theo mẫu 10-K trong đó đòi hỏi khắt khe về tiến độ nộp báo cáo kiểm toán thì chất lượng kiểm toán sẽ bị ảnh hưởng.  Các chủ phần hùn (partner)  trực tiếp liên quan đến các yêu cầu này của UBCK Hoa Kỳ ( trong một cuộc khảo sát) cho rằng khi áp lực về thời gian tăng lên, gây ra bởi đòi hỏi về thời hạn nộp báo cáo, có thể hạn chế phạm vi kiểm toán viên khi thực hiện đầy đủ sự hoài nghi nghề nghiệp của họ.

KTV trả lời cuộc khảo sát của Persellin & cộng sự (2015) cho thấy rằng khối lượng công việc của họ (theo giờ) thường vượt đến ngưỡng họ tin rằng chất lượng kiểm toán bị ảnh hưởng giảm sút (chủ yếu là do áp lực thời hạn và tình trạng thiếu nhân lực), với 40% cho rằng xét đoán của họ bắt đầu bị ảnh hưởng (bao gồm giảm sự hoài nghi nghề nghiệp ).

Các quan sát chính:

• Áp lực thời gian đáng kể, đặc biệt là vào thời điểm cuối năm, có thể làm giảm sự hoài nghi nghề nghiệp.
• Nếu tiến độ báo cáo bị đẩy nhanh hoặc quy định khác cắt bớt thời gian dành cho các cuộc kiểm toán cuối năm, sự hoài nghi nghề nghiệp có thể bị suy giảm và ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán.
• Các giải pháp cho việc giảm áp lực về thời gian vào thời điểmcuối năm là thực hiện kiểm toán sơ bộ, gia hạn các công việc khác, và làm việc nhiều giờ hơn.